"Jakie masz prawo oceniać innych? – słyszymy".

[Kamil Kończak]

Na temat politycznej poprawności pisze Bronisław Wildstein. Felieton ukazał się w ostatnim numerze Uważam Rze. Pamiętajmy, że mamy prawo a nawet obowiązek oceniać naganne zachowania innych ludzi. Nie dajmy sobie wmowić, że ocena równa jest potępianiu innych. Że jest równa uczuciu wyższości, że to słynne rzucanie kamieniem.

„Tylko bez manicheizmu” – mówi odtwórczyni głównej roli w filmie Małgorzaty Szumowskiej. Dziennikarz kiwa głową

Sprzeciw wobec dualistycznej religii sprzed 1800 lat okazuje się dziś stanowiskiem aktualnym i jednoznacznym. Biorąc pod uwagę częstotliwość przywoływania we współczesnym dyskursie manicheizmu, funkcjonuje on jako jedna z głównych pokus współczesnego świata. Odżegnanie się od niego stanowi przecież jedno z jego kluczowych zaklęć. Można wprawdzie żywić wątpliwości, czy Juliette Binoche, tak jak i legion potępiających współcześnie manicheizm, ma choćby elementarne pojęcie o religii, której prorokiem był Mani. W niczym nie osłabia to jednak żarliwości ich sprzeciwu wobec niego.

Manicheizm głosił radykalny, metafizyczny dualizm. Świat miał być areną zmagań dobra ze złem, którego siedlisko stanowiła materia. Można umieścić go więc w szeregu gnostyckich wierzeń, w polemice z którymi formowała się myśl chrześcijańska. Dziś manicheizmem nazywa się jakiekolwiek odróżnienie dobra od zła. W tym absurdalnym ujęciu manicheizmem staje się nie tylko chrześcijaństwo, ale jakakolwiek etyka.

Czy oznacza to, że możemy wyrzec się kategorii zła? Skądże! Dziś złem staje się próba jego wskazania. Paradoksalne? Współczesność usłana jest paradoksami. Postmoderniści ogłaszają, że skończyły się wielkie narracje, czyli systemy opisujące i wyjaśniające świat, proponując tym samym kolejną ostateczną, a więc największą narrację. Wyznawcy postępu nie przejmują się górami trupów, którymi usłana jest jego droga. W dominującym dyskursie złymi stają się ci, którzy konfrontują ludzi z etycznymi standardami i piętnują ich naruszenie. To oni są tymi upiornymi manichejczykami, których należy wyeliminować z poprawnego, postępowego świata.

Dla Szumowskiej manicheizmem będzie uznanie, że prostytucja nie jest godnym pochwały sposobem zarobkowania, dla „Wyborczej" – przeświadczenie, że donoszenie na przyjaciół jest czymś nagannym. Nie znaczy to przecież, że w reprezentantach tych postaw nie płonie moralna żarliwość, która każe im potępiać ludzi reprezentujących pogląd odmienny.

Nie chodzi o wyrozumiałość, usprawiedliwienie czy wybaczenie. Usprawiedliwiać czy wybaczać można rzeczy naganne, a więc takie, które jesteśmy w stanie oceniać. Zasadą „antymanichejczyków" jest odmowa oceny. Przecież żeby oceniać, musimy mieć kryteria, musimy zaakceptować manicheizm.

– Jakie masz prawo oceniać innych? – słyszymy. Nie dajmy się nabrać. Nie chodzi o innych. Chodzi o nas samych. Chodzi o nasze winy. A dla tych, którzy o nich przypominają, nie może być wybaczenia.